سلول های بنیادی STAP : سلول های بنیادی پرتوان هستند که از بازبرنامه نویسی سلول های بالغ با استفاده از روش جدید به نام ماشه تحریک کننده اکتسابی از سلول های بنیادی پرتوان (Stimulus Trigger Acquisition of pluripotency)یا به اختصار (STAP) به دست می آیند که نه نیاز به انتقال هسته دارند و نه معرفی عوامل رونویسی[1]. در این روش برای تولید سلول ها مذکور ابتدا سلولهای بالغ در معرض آسیب ها و استرس های شدیدی همچون محیط اسیدی یا کمبود اکسیژن قرار می گیرند تا زمانی که به نقطه مرگ سلول نزدیک می شوند . وقتی تنها تعداد کمی از سلول ها زنده ماندند ، دانشمندان دریافتند این سلول های باقی مانده در مدت چند روز بهبود می یابند و این کار را با برگشت به حالتی شبیه به سلول های بنیادی انجام می شود.[2]
گروه تحقیقاتی سلول های لنفوسیت موش را جمع آوری نموده و آن ها را به مدت 30 دقیقه در محلول اسیدی قرار داده اند. سپس سلول ها را به همراه پروتئین خاصی کشت داده اند. بعد از دو الی سه روز سلول ها به سلول های پرتوان تبدیل شده اند. این سلول ها توانسته اند به سلول های عصبی و ماهیچه ای تبدیل شوند.این روش دستیابی به سلول های بنیادی در مقایسه با روش های دیگر ، بسیار ساده است و سرعت کار را به میزانی قابل توجه بالا می برد. نتایج این تحقیق علمی که با همکاری محققان مرکز توسعه زیستی ریکن ( RIKEN )در کشور ژاپن و بیمارستان زنان در ماساچوست در آمریکا انجام شده ، در نشریه نیچر (Nature) در تاریخ 30 ژانویه 2014 به چاپ رسیده است. محققان در ابتدا این روش دستیابی به سلول های بنیادی را روی موش های آزمایش کردند و در مرحله بعد این فرآیند ، تولید سلولهای بنیادی را در دیگر پستانداران پیچیده نیز مورد بررسی قرار می دهند[2].
بعد از سلول های بنیادی جنینی(ES) و سلول های بنیادی پرتوان القایی یا iPS ، این سلول ها را می توان به عنوان نوع سوم سلول های پرتوان یا pluripotent در نظر گرفت STAP cell .ها در مقایسه با iPS علاوه براین که راحت تر تولید می شوند خطر ایجاد سرطان توسط آن ها نیز کم تر است.
تکامل جانداران از یک سلول تخم لقاح یافته شروع می شود. این سلول تقسیمات مکرر را پشت سرگذاشته و سلول های حاصل تمایز می یابند. قبلا تصور می شد زمانی که سلول ها در چنین بافت ها و اندام هایی مانند خون، پوست، مغز و اندام های داخلی رشد می کنند دیگر نمی توانند به انواع دیگر سلول ها تبدیل شوند. اما تحقیق اخیر ثابت کرد شاید این مسئله چندان هم قطعی نباشد و محققان با این روش نشان دادند سلول های بالغ نیز می توانند به سلول های بنیادی و جنینی برگشت کنند و واکنشی کاملا درست از خود نشان دهند.
سلول های بنیادی جنینی ( ES ) به طور گسترده ای برای مقاصد مختلف، از جمله هدف قرار دادن ژن، سلول درمانی ، ترمیم بافت ، بازسازی عضو و غیره استفاده می شوند. با این حال، ازمطالعات و کاربردهای سلول های بنیادی جنینی به علت مسائل اخلاقی مرتبط با منابع سلولی ممانعت می شود. برای دورزدن مسائل اخلاقی، تلاش های زیادی انجام شده است تا سلول هایی شبیه سلول های بنیادی جنینی تولید شوند که از توده سلولی داخلی جنین مرحله بلاستوسیست استخراج نمی شوند. درسال 2006، یاماناکا و همکارانش اولین فیبروبلاست جنینی موش را به سلولهای شبه سلولهای بنیادی جنینی تحت عنوان سلول های بنیادی پرتوان القایی (IPS) باز برنامه ریزی کردند . حدود یک سال بعد، یاماناکا و همکارانش و تامسون و همکارانش به طور مستقل سلول های سوماتیک انسانی را به سلولهای iPS باز برنامه ریزی کردند. از آن زمان اولین نسل از سلولهای iPS ، از چندین نوع مختلف از سلول ها مشتق شده است. به ویژه، استفاده از خون محیطی پژوهش بر روی سلولهای iPS را به دلیل ایمنی، دسترسی آسان ، و مقادیرزیادی ازمنابع سلولی تسهیل کرده است. در حال حاضر از سلولهای iPS برای سلول درمانی ، مدل سازی بیماری ها و کشف دارو استفاده شده است.
این امیدواری وجود دارد که اگر بتوان با استفاده از سلول های انسان STAP cell تولید کرد از آن ها در درمان و نیز تولید داروهای جدید سود جست. محققان معتقدند با استفاده از این سلول ها می توان در مورد پیری و سرطان نیز مطالعات بیشتری انجام داد[2].
حتماسربزنيد.